Augustus en september zijn de maanden dat er de meeste wespen zijn. Limonadewespen, want daar hebben we het dan over, leven in volken en die zijn in deze maanden het grootst. Hoornaars zijn niks anders dan grote wespen en dit geldt dus ook voor Aziatische hoornaars. Vroeger was er in ons land maar één soort hoornaar, de Europese hoornaar. Sinds 2017 komt ook de Aziatische hoornaar in ons land voor, eerst alleen in de zuidelijke provincies, maar tegenwoordig over het hele land. Over hoornaars gaan veel indianenverhalen de ronde.
Hoe zit het ook weer met die hoornaars?
Hoornaars zijn groot en zien er gevaarlijk uit, maar ze zijn alleen agressief in de directe omgeving van het nest. Daarbuiten zijn het vriendelijke grote reuzen die vooral bezig zijn met het vangen van insecten, waar ze de larven in het nest mee voeren. Hoornaars jagen opportunistisch en vangen dus vooral algemene soorten insecten, vooral wespen en vliegen. Ze zijn geen bedreiging voor de biodiversiteit en zolang je meer dan 2 meter van een nest blijft ook niet gevaarlijk voor mensen.
De twee soorten hoornaars zijn makkelijk te scheiden: de Europese hoornaar heeft veel rood en eenkleurige poten; de Aziatische hoornaar heeft geen rood en zwart-gele poten. Beide soorten hoornaars lijken sterk op elkaar in gedrag en biologie. Het belangrijkste verschil is dat de nesten van de Europese hoornaar in holle bomen zitten en die van Aziatische hoornaars in de regel in boomkruinen hangen.
De Aziatische hoornaar is een exoot die we liever niet gehad hadden. Praktisch gezien blijkt de opmars van deze soort niet te stuiten, net als in de rest van Europa. Het aantal nesten neemt vooralsnog met een factor 5 à 7 per jaar toe, ondanks de pogingen tot bestrijding. We zullen dus moeten leren leven met de Aziatische hoornaar.
Het doodslaan van hoornaars (en wespen) heeft geen enkele zin. Hoornaars die nu rondvliegen, zijn werksters en die kunnen zich niet voorplanten. Alleen koninginnen doen dat. Het bestrijden van nesten moet overgelaten worden aan professionals. Hierbij mag in de buitenruimte geen gif gebruikt worden. Alleen in het geval van hinder en mogelijk gevaar voor mensen, bijna altijd door laaghangende nesten, dienen nesten bestreden te worden. En zelfs dan is het in veel gevallen makkelijker het nest af te zetten.
De hoornaars blijven actief tot laat in de herfst, soms tot begin december. Daarna sterft het volk uit en vervalt het nest. Nesten worden nooit langer dan één seizoen gebruikt.
Wat moet je doen als je een Aziatische hoornaar gezien hebt?
Op de meeste plekken in Nederland is de Aziatische hoornaar nog steeds zeldzaam. Als je toch denkt er eentje gezien te hebben, check dan goed of het geen Europese is of een andere lookalike. Als je dan nog steeds denkt dat het een Aziatische hoornaar is kun je het volgende doen:
- Maak een of meer foto’s;
- Plaats die met datum en locatie op Waarneming.nl.
Ook nesten kunnen daar gemeld worden.
EIS Kenniscentrum Insecten is niet betrokken bij het monitoren van Aziatische hoornaars en doet zelf niks met meldingen. Bij vondsten van nesten in de openbare ruimte is de overheid verantwoordelijk voor de bestrijding. Op private grond is de grondeigenaar zelf verantwoordelijk. EIS Kenniscentrum Insecten beveelt alleen bestrijding van nesten aan als er daadwerkelijk sprake is van overlast voor mensen. Bij de Aziatische hoornaar is dat zelden het geval.
Tekst: Theo Zeegers, EIS Kenniscentrum Insecten
