Subgroep

Duizendpoten

Klasse Chilopoda

Doorgaans afgeplatte duizendpootachtigen (5-50 mm) met minstens 15 paar poten en één paar poten per lichaamssegment. Het eerste pootpaar (de maxillipede) is omgevormd tot gifklauwen waarmee de prooi wordt verdoofd of gedood. Het laatste pootpaar is meestal verlengd en heeft dezelfde functie als de antennen. Duizendpoten hebben altijd een oneven aantal paar poten. De ogen bestaan in het algemeen uit een groepje ocelli, alleen Scutigera heeft een samengesteld oog en sommige soorten zijn blind. Alle soorten zijn terrestrisch.

Roy Kleukers

Specialist: Matty Berg

E: m.p.berg@vu.nl

In 2008 verscheen de ‘Verspreidingsatlas Nederlandse landpissebedden, duizendpoten en miljoenpoten’. Atlassen zijn echter per definitie voorlopig. Ze zijn nog niet uitgegeven of de kennis is alweer deels achterhaald. Zelfs in gebieden waar het voorkomen goed in kaart is gebracht, is onder invloed van bijvoorbeeld klimaatverandering, habitatversnippering of verdroging de faunasamenstelling aan verandering onderhevig. 

Ook zijn veel regio’s in Nederland nog niet (goed) onderzocht op het voorkomen van pissebedden. We willen in dit pissebeddenatlasproject deze onbekende ‘witte gebieden’ graag van deze status ontheffen en veranderingen in de verspreiding van pissebedden sinds 2006 in kaart brengen. Het werk hieraan is in volle gang en hulp is hierbij van harte welkom. 

In de komende jaren zal  ongedetermineerd materiaal uit de collecties van natuurhistorische musea op naam gebracht worden en aan het bestand worden toegevoegd. De vele vragen over de verspreiding en ecologie van soorten die nog bij ons leven proberen we te beantwoorden door gerichte inventarisaties. Waar ligt de noordelijke verspreidingsgrens van soort X? Wat is het ecologische profiel van de minder bekende soort Y? Voor andere soorten is weer weinig informatie beschikbaar over hun habitatkeuze, of begrijpen we niet waarom ze zo zeldzaam zijn of in bepaalde streken niet voorkomen. Deze vragen zijn op de speciale projectwebsite opgenomen als stimulans om eens wat vaker naar deze interessante bodemgroepen te kijken. Ook alle losse waarnemingen blijven welkom. 


Literatuur

Berg, M.P., A.T.C. Dias, R. van Oosten & D. Bellone, 2012 Een opmerkelijke waarneming van de zeldzame landpissebed Porcellium conspersum in Overijssel (Isopoda: Trachelipodidae) Nederlandse Faunistische Mededelingen 37: 23-28

Berg, M.P., C.G.E., van Noordwijk & A. Kruithof, 2011 De brede pissebed Porcellio dilatatus komt nog vrijlevend voor in Nederland (Isopoda: Porcelllionidae) Nederlandse Faunistische Mededelingen 35: 45-51

Berg, M.P., 2008 Distribution and ecology of two enigmatic species, Trichoniscoides sarsi Patience, 1908 and T. helveticus (Carl, 1908) (Crustacea, Isopoda) in the Netherlands Bulletin of the British Myriapod & Isopod Group 23: 2-7

Berg, M.P., 2008 De springstaarten van Nederland: het genus Ptenothrix, nieuw voor de fauna (Hexapoda: Entognatha: Collembola) Nederlandse Faunistische Mededelingen 28: 49-57

Berg, M.P., M. Soesbergen, D. Tempelman & H. Wijnhoven, 2008 Verspreidingsatlas Nederlandse landpissebedden, duizendpoten en miljoenpoten (Isopoda, Chilopoda, Diplopoda) EIS Nederland, Leiden (te bestellen voor € 12,50 via eis@naturalis.nl)

Berg, M.P., A. Vegh & W. Kreeftenberg, 2008 Het voorkomen van de miljoenpoot Polydesmus coriaceus in Nederland (Diplopoda: Polydesmidae) Nederlandse Faunistische Mededelingen 29: 75-77

Berg, M.P., 2007 De springstaarten van Nederland: het genus Orchesella (Hexapoda: Entognatha: Collembola) Nederlandse Faunistische Mededelingen 26: 77-93

Berg, M.P., 2006 Op het land levende pissebedden (Isopoda) In: Weeda, E.J., W.A. Ozinga & G.A.J.M. Jagers op Akkerhuis, Diversiteit hoog houden. Bouwstenen voor een geïntegreerd natuurbeheer, Alterra-rapport 1418, Alterra, Wageningen, pp. 107

Berg, M.P., 2006 Milieueisen van de duizendpootachtigen (Myriapoda) In: Weeda, E.J., W.A. Ozinga & G.A.J.M. Jagers op Akkerhuis, Diversiteit hoog houden. Bouwstenen voor een geïntegreerd natuurbeheer, Alterra-rapport 1418, Alterra, Wageningen, pp. 108-109

Berg, M.P., 2005 Naamlijst van de Nederlandse miljoenpoten (Myriapoda: Diplopoda) Nederlandse Faunistische Mededelingen 23: 1-12

Berg, M.P. & A. Aptroot, 2003 Springstaarten op korstmossen (Hexapoda: Collembola) Nederlandse Faunistische Mededelingen 18: 103-121

Berg, M.P. & M. Faasse, 2003 De springstaart Axelsonia littoralis nieuw voor de fauna van Nederland Nederlandse Faunistische Mededelingen 19: 101-104

Berg, M.P. & C. Evenhuis, 2002 Errata. Determineertabel voor de Nederlandse duizendpoten (Myriapoda: Chilopoda). Nederlandse Faunistische Mededelingen 17: 103-105

Berg, M.P., 2002 De miljoenpoten Mycogona germanicum en Leptoiulus proximus, nieuw voor de fauna van Nederland (Myriapoda: Diplopoda) Nederlandse Faunistische Mededelingen 16: 63-68

Berg, M.P. & T. Heijerman, 2002 De springstaart Lepidocyrtus paradoxus nieuw voor de Nederlandse fauna (Hexapoda: Collembola) Nederlandse Faunistische Mededelingen 16: 69-75

Noordijk, J. & M.P. Berg, 2002 De corticole fauna van platanen: II. Springstaarten, stofluizen, loopkevers (Collembola, Psocoptera, Carabidae) Nederlandse Faunistische Mededelingen 17: 41-55

Berg, M.P. & C. Evenhuis, 2001 Determinatietabel voor de Nederlandse duizendpoten (Myriapoda: Chilopoda) Nederlandse Faunistische Mededelingen 15: 41-78

Berg, M.P., J. Noordijk, A. Schakel & M. Bongers, 2001 De springstaart Isotomurus maculatus nieuw voor de fauna van Nederland (Insecta: Collembola) Nederlandse Faunistische Mededelingen 15: 79-85

Berg, M.P., H. Wijnhoven & D. Tempelman, 1999 Cylisticus convexus, een in Nederland zeldzame synantrope landpissebed (Crustacea: Isopoda: Oniscoidea) Nederlandse Faunistische Mededelingen 8: 77-83

Berg, M.P., 1999 Naamlijst van de Nederlandse duizendpoten (Myriapoda: Chilopoda) Nederlandse Faunistische Mededelingen 8: 67-76

Berg, M.P. & A. Kroon, 1999 De invloed van recente overstromingen op het verspreidingspatroon van de pissebed Eluma purpurascens in Zeeland (Crustacea: Isopoda: Oniscoidea) Nederlandse Faunistische Mededelingen 9: 135-140

Berg, M.P., A. Kroon, M. Soesbergen & D. Tempelman, 1999 De miljoenpoot Archiboreoiulus pallidus nieuw voor de fauna van Nederland (Myriapoda: Diplopoda) Nederlandse Faunistische Mededelingen 9: 103-108

Wijnhoven, H. & M.P. Berg, 1999 Some notes on the distribution and ecology of Iridovirus (Iridovirus, Iridoviridae) in terrestrial isopods (Isopoda, Oniscidae) Crustaceana 72: 145-156

Berg, M.P., M. Soesbergen, D. Tempelman & H. Wijnhoven, 1998 Nederlandse namen van landpissebedden, duizendpoten en miljoenpoten In: Melchers, M., M. Soesbergen & G. Timmermans (red.), Paardenbijters en mensentreiters, de veelpoters van Amsterdam. Schuyt & co, Amsterdam: 124-128

Tempelman, D. & M.P. Berg, 1997 Eluma purpurascens, nieuw voor de Nederlandse fauna (Crustacea: Isopoda: Oniscoidea) Nederlandse Faunistische Mededelingen 7: 35-38

Berg, M.P., 1997 Naamlijst van de Nederlandse landpissebedden (Crustacea: Isopoda: Oniscidea) Nederlandse Faunistische Mededelingen 7: 31-34

Berg, M.P. & H. Wijnhoven, 1997 Landpissebedden. Een tabel voor de landpissebedden (Crustacea; Oniscidae) van Nederland en België Stichting Uitgeverij van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Utrecht

Berg, M.P., 1996 Preliminary atlas of the terrestrial isopods of the Netherlands Report D95006, Department of Ecology and Ecotoxicology, Vrije Universiteit, Amsterdam, 56pp.

Berg, M.P., 1995 Preliminary atlas of the centipedes of the Netherlands Report D95008, Department of Ecology and Ecotoxicology, Vrije Universiteit, Amsterdam, 59 pp.

Berg, M.P., 1995 Preliminary atlas of the millipedes of the Netherlands Report D95007, Department of Ecology and Ecotoxicology, Vrije Universiteit, Amsterdam, 65 pp.

Berg, M.P., 1995 De mierenpissebed, Platyarthrus hoffmannseggi, een mysterieuze gast in mierennesten Natura 1995 (3): 62-65

Berg, M.P., 1993 De oecologie en verspreiding van de havenpissebed Natura 1993 (8): 178-182