EIS Kenniscentrum Insecten, Provincie Gelderland, Stichting Bargerveen, Vereniging Nederlands Cultuurlandschap
Nature Today 17-JUN-2025 – In het jaar 2000 verdween plotseling de grootste populatie eikenzandbij van Nederland bij Nijmegen. Nu, na 25 jaar en veel herstel- en beheerwerk, is ze terug van weggeweest. Nog slechts mondjesmaat, maar het biedt hoop voor de toekomst. Een herstelplan voor uitbreiding van open en bloemrijke plekken langs de stuwwal als leefgebied voor de eikenzandbij en andere soorten wilde bijen is in de maak.
De eikenzandbij (Andrena ferox) is een van de meest zeldzame wilde bijensoorten van Nederland. Er is slechts een handvol vindplaatsen bekend en ook in de rest van Europa is de soort zeer zeldzaam. In de jaren 1970 is de grootste populatie ooit gevonden in een particulier weiland op de stuwwal bij Nijmegen. Vanwege de zeldzaamheid van de soort en het relatief grote aandeel van het leefgebied dat zich in Gelderland bevindt, heeft de provincie de eikenzandbij aangemerkt als prioritaire soort.
Sinds 2000 leek de eikenzandbij hier echter geheel verdwenen en zijn alleen nog uit Zuid-Limburg enkele vondsten bekend. Vanwege de status als prioritaire soort heeft Vereniging Nederlands Cultuurlandschap (VNC) het langzaam dichtgroeiende particuliere terrein in de tussenliggende jaren met intensieve maatregelen hersteld.
Bijenparadijs op de stuwwal
In opdracht van VNC en de provincie Gelderland heeft EIS Kenniscentrum Insecten het terrein de afgelopen jaren onderzocht op bijen. De eikenzandbij werd jarenlang niet aangetroffen, maar wel bijna 120 andere soorten wilde bijen, op een terrein van slechts 1,2 hectare. Dit maakt het weitje tot een van de meest soortenrijke plekken voor wilde bijen van heel Nederland. Hieronder zitten andere grote zeldzaamheden als de gewone langhoornbij (Eucera longicornis) en haar nestparasiet de grote wespbij (Nomada sexfasciata) alsook 21 andere soorten die op de Nederlandse Rode Lijst staan.
Enkele weken geleden werden plotseling maar liefst 6 exemplaren van de eikenzandbij gevonden in het terrein, nota bene op slechts enkele tientallen meters afstand van de plek waar tot 25 jaar geleden de grote populatie huisde. Omdat het terrein de afgelopen jaren intensief is gemonitord en de soort niet eerder is aangetroffen, betreft het vrijwel zeker een hervestiging. Afgelopen week gingen de herontdekkers van de eikenzandbij met Vara’s Vroege Vogels op pad. Luister hier terug.
Tekst: Marijn Nijssen, Stichting Bargerveen; Leon Otten, Vereniging Nederlands Cultuurlandschap (VNC) en John Smit, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto: Tjomme Fernhout
Lees het volledige artikel: Nature Today
