EIS Kenniscentrum Insecten, PWN
Nature Today 10-JUN-2025 – Steenvliegen hebben het in Nederland zwaar te verduren. Van de 28 Nederlandse soorten verdwenen er maar liefst 17 door waterverontreiniging en kanalisering van waterlopen. Vroeger kwam er één soort steenvlieg in de duinen voor, maar de laatste waarneming daar was in 1974. Ondanks gerichte zoekacties werden er sindsdien geen steenvliegen meer in de duinen aangetroffen, tot nu!
Schoon en zuurstofrijk
Steenvliegen zijn geen echte vliegen. De larven leven in zoet water en lijken al behoorlijk veel op de volwassen insecten (terwijl echte vliegenlarven maden zijn). Steenvliegen hebben schoon en zuurstofrijk water nodig om te overleven. Daarom zijn de meeste soorten in stromend water te vinden, waar door stroming en meestal lagere temperaturen meer zuurstof beschikbaar is, en waar vervuilende stoffen ook nog eens sneller wegspoelen. Slechts enkele soorten kunnen overleven bij lagere zuurstofconcentraties en hogere belasting door vervuiling. De gewone beeksteenvlieg (Nemoura cinerea) is een van de meest tolerante soorten steenvliegen. Ze is ook buiten de Limburgse en Oost-Nederlandse beken aan te treffen. Ook de gewone beeksteenvlieg heeft echter zijn grenzen. Want hoewel deze soort relatief vaak in stilstaande wateren voorkomt, stelt ze waarschijnlijk kwalitatief hogere eisen aan stilstaand water dan aan stromend water. In de 19e eeuw kwam de gewone beeksteenvlieg nog verspreid voor in West-Nederland. In de 20e eeuw verdween de soort uit West-Nederland; de laatste waarneming in de duinen bij Overveen dateert uit 1974. Daarna werd de soort ondanks gericht zoeken niet meer aangetroffen, en dus leek het erop dat er geen steenvliegen meer in de duinen voorkwamen.
Zelf steenvliegen zoeken
Je kunt zelf helpen met het onderzoek naar steenvliegen. Het is wellicht voor de toevallige natuurliefhebber wat veel gedoe om de larven te zoeken met zeef en witte bak, maar de volwassen steenvliegen zijn gemakkelijker te vinden. Ze zitten vaak bovenop houten paaltjes, zeker bij zonnig en rustig weer en uiteraard in de buurt van water. Kom je er één tegen, maak dan een goede foto en voer hem in op Waarneming.nl!
Volledig artikel: Nature Today
Tekst: Daan Drukker & Bram Koese, EIS Kenniscentrum Insecten; Wouter Bol, PWN
Foto’s: Daan Drukker (leadfoto: volwassen gewone beeksteenvlieg); Wouter Bol
