Nature Today 27-JUN-2025 – Vaak wordt gedacht dat we goed weten dat voedselbossen goed zijn voor de biodiversiteit. Er blijkt echter nauwelijks onderzoek te zijn gedaan. Om inzicht te krijgen in de biodiversiteit in voedselbos Haarzuilens en de veranderingen daarin, zijn vier jaar lang aantallen insecten gemonitord met malaisevallen. Er werden 5,5 keer meer insecten gevonden in het voedselbos dan in het referentiegebied.
Nabij het Utrechtse dorpje Vleuten ligt een natuurgebiedje van 6 hectare, ingeklemd tussen natuurlijk beheerde agrarische graslandpercelen, een snelweg en een recreatieplas. Enkele decennia geleden was dit nog agrarisch gebied, maar biologen Maarten Schrama en Jan Degenaar hebben dit gebied vanaf 2015 omgevormd tot een voedselbos. Met beleid: er is gezorgd voor verschillende biotopen met heuveltjes, watertjes en bomen, er wordt beperkt gemaaid. En inmiddels begint het in delen al echt als een bos te voelen. Er wordt ieder jaar meer voedsel uit het bos gehaald, dat onder andere naar de leden en een select aantal restaurants in de buurt gaat. Je kunt dan denken aan peren, walnoten, hazelnoten kruiden, bessen, maar ook meer exotische gewassen als sechuanpeper, kiwibes, pecannoot en pawpaw.
Ter vergelijking met het voedselbos is ook een referentiegebied onderzocht, het perceel met grasland ten westen van het voedselbos. De geschiedenis van het voedselbos en het referentiegebied is hetzelfde: ze waren agrarisch grasland en zijn sinds 2007 in handen van Natuurmonumenten. In het referentiegebied wordt het grasland verschraald: beheer dat gericht is op ontwikkeling van een bloemrijk natuurgrasland, met op dit moment kruipende boterbloem en grote vossenstaart als dominante plantensoorten.
Belangrijkste conclusie
Er is veel te doen over de achteruitgang wereldwijd van insecten. Dit onderzoek, hoewel beperkt van duur maar wel systematisch opgezet, toont aan dat deze achteruitgang te keren is met een aantal simpele beheermaatregelen. Dat is uitermate hoopgevend, en ook een steun in de rug van alle mensen die kleinschalig bezig zijn met het opzetten van voedselbossen.
Meer informatie
- Volledig artikel: Nature Today
- Artikel Voedselbos trekt insecten en vogels. De Levende Natuur mei 2025: 93-98.
- De dataset met gegevens van de insecten uit de malaiseval en de dataset met gegevens van de broedvogels zijn op GBIF.org te vinden.
- Videoverslag, zie QR scan Nature Today bericht
Tekst: Sytske de Waart, Maarten Schrama, Wouter Moerland en Jan Degenaar
Beeld: Jan Degenaar (leadfoto: Voedselbos Haarzuilens); Sytske de Waart
