Subgroep

Bladkevers

Familie Chrysomelidae

Bladkevers (ook wel haantjes genoemd) zijn planteneters en zijn daarbij vaak behoorlijk kieskeurig. Bekende vertegenwoordigers zijn de schildpadkevers, de Coloradokever en het elzenhaantje. In totaal komen in Nederland ruim 300 soorten voor.

Roy Kleukers

Specialist: Jaap Winkelman

E: winkelman114@zonnet.nl

In Nederland komen 319 soorten bladkevers (Chrysomelidae) voor. In het kader van het project ‘De Bladkevers van Nederland’ is een deel van de Nederlandse kevercollecties bewerkt en geregistreerd in de EIS-database Chrysomelidae. Op de website “De Nederlandse Goudhaantjes” zijn in 2003 de resultaten van de 59 soorten tellende onderfamilie Chrysomelinae gepresenteerd. 

Bladkevers voeden zich met de groene delen van de waardplanten of van de wortels. In Nederland worden vertegenwoordigers van alle families van de zaadplanten met uitzondering van de orchideeën door bladkevers gegeten. In ons land ontwikkelen slechts twee soorten op paardenstaarten en mossen. Larven van enkele soorten mineren de bladeren van de waardplant, maar de meeste soorten vreten extern van bladeren. Larven van steilkopjes (Cryptocephalus) leven van gevallen bladeren en de larven van mierenzakkevers (Clytra) voeden zich met plantaardig en dierlijk afval in mierennesten. 

Op basis van fylogenetisch onderzoek worden de zaadkevers beschouwd als een subfamilie (Bruchinae) van de bladkevers. De zaadkevers ontwikkelen zich in de peulen van vlinderbloemigen. Sommige soorten ontwikkelen zich in zaden die niet meer in de peulen zitten en kunnen daardoor ook in opgeslagen bonen en erwten voorkomen en dus economische schade veroorzaken. 

Bladkevers kunnen zeer schadelijk zijn als ze leven van gewassen. In ons land is de gevestigde exoot Coloradokever daarvan het meest beruchte voorbeeld. Andere soorten kunnen door de onderdrukking van lastige kruiden voor de akkerbouw juist gunstig zijn. Zo zijn op diverse plaatsen in de wereld bladkevers ingezet om invasieve plantensoorten te onderdrukken.

Literatuur

Beenen, R., 2020. De Rode helmkruidaardvlo (Longitarsus rutilus) in het Limburgse heuvelland (Coleoptera, Chrysomelidae). Natuurhistorisch Maandblad 109: 205-208.

Beenen, R., 2018. Bladkevers van het zuidelijk deel van Nationaal Park De Meinweg. Natuurhistorisch Maandblad 107 (10): 179-188.

Williams, A.T. 2015. Na 34 jaar herontdekt in Nederland: het goudhaantje Prasocuris hannoveriana (Coleoptera: Chrysomelidae). Entomologische Berichten 75 (6): 243-246. 

Beenen, R., Winkelman, J., van Nunen, F., Teunissen, D. & O. Vorst 2015. Aantekeningen over Chrysomelidae in Nederland 10. – Entomologische Berichten 75: 24-32.

Winkelman, J.K., 2013 De Nederlandse goudhaantjes (Chrysomelidae Chrysomelinae) Entomologische Tabellen 7, supplement bij Nederlandse Faunistische Mededelingen. Nederlandse Entomologische Vereniging, Naturalis Biodiversity Center en EIS-Nederland. 1-92 

Beenen, R., 2013 Na bijna honderd jaar weer een vondst van de Zwarte gaffelaardvlo in Nederland Naturhistorisch Maandblad 62: 101-120 

Beenen, R., 2010 Galerucinae In: Löbl, I. & A. Smetana (eds.), Catalogue of the Palaearctic Coleoptera 6, Apollo Books, Stenstrup, pp. 74-75, 443-491 

Beenen, R. & A. Roques, 2010 Leaf and seed beetles (Coleoptera, Chrysomelidae)  In Roques. A., M. Kenis, D. Lees, C. Lopez-Vaamonde, W. Rabitsch, J-Y. Rasplus & D.B. Roy (eds.), Alien terrestrial arthropods of Europe. BioRisk 4 (1): 267-292

Beenen, R. & J. H. Willems, 2010 De wolfskersaardvlo en de wolfskers samen op een oude vindplaats in Zuid-Limburg. Natuurhistorisch Maandblad 99: 103-106 

Beenen, R. & J.K. Winkelman, 2010 Chrysomelidae – Bladkevers In Noordijk, J., R.M.J.C. Kleukers, E.J. van Nieukerken & A.J. van Loon (eds). De Nederlandse Biodiversiteit. Nederlandse Fauna 10: 234-236 

Winkelman, J.K., R. Beenen & A.P.J.A. Teunissen, 2010 Chrysomelidae In Vorst, O. (ed.), Catalogus van de Nederlandse kevers (Coleoptera). Monografieën van de Nederlandse Entomologische Vereniging 11, pp. 149-158 

Beenen, R., J. Winkelman, F. van Nunen & O. Vorst, 2009 Aantekeningen over Chrysomelidae in Nederland 9. Entomologische Berichten 69: 9-12 

Beenen, R., 2008 Bladkevers van de Sint-Pietersberg. Natuurhistorisch Maandblad 97: 113-121 

Beenen, R. & P. Jolivet, 2008 Classification and habitat of brachelytrous Chrysomelidae. Research on Chrysomelidae 1: 161-173 

Beenen, R., J. van der Weele, R. Iken & J. Cronau, 2008 Uitvoering soortenbeleid door de provincies: regionaal maatwerk. De Levende Natuur 109: 113-117 

Heetman, A. J. A. & R. Beenen, 2008 Twee exotische zaadkevers ingevoerd met bonen (Coleoptera, Bruchidae). Entomologische Berichten 68: 187-188 

Beenen, R., 2007 Natte schraallanden en bladkevers (Coleoptera: Chrysomelidae). De Levende Natuur 108 (3): 93-95

Beenen, R., 2006 Translocation in leaf beetles. Bonner Zoologische Beiträge 54: 179-199 

Beenen, R.; F. van Nunen & J.K. Winkelman, 2006 Aantekeningen over Chrysomelidae in Nederland 8. Entomologische Berichten 66: 150-154

Beenen, R., J.K. Winkelman & F. van Nunen, 2005 Aantekeningen over Chrysomelidae in Nederland 7. Entomologische Berichten 65: 128-131

Winkelman, J.K., 2005 Voortgang bij inburgeren? Struikhaantjes rond Ootmarsum. Veelpoot 16 (2): 7-9

Beenen, R., 2002 Bladkevers van hellinggraslanden en het natuurbeleid. Natuurhistorisch Maandblad 91: 227- 233

Beenen, R. & J.K. Winkelman, 2002 Aantekeningen over Chrysomelidae in Nederland 6. Entomologische Berichten 62: 135-137

Beenen, R., 2001 Bladkevers in het dal van de Strijthagerbeek. Natuurhistorisch Maandblad 90: 51-56 

Beenen, R. 2001 Leptus mariae parasiterend op bladkevers. Entomologische Berichten 61: 201-202 

Beenen, R. & J.K. Winkelman, 2001 Aantekeningen over Chrysomelidae in Nederland 5. Entomologische Berichten 61: 63-67 

Winkelman, J.K., 2000 Bedreigde kever vindt toevlucht in Friesland. Mededelingen van het Fries Natuurmuseum, Veld en Vitrine 143: 2029-2032 – Ook in Veelpoot 11 (3): 17-19

Beenen, R., 1999 Possibilities for conservation and rehabilitation of populations of Chrysomelidae in a cultivated environment. Advances in Chrysomelidae Biology 1: 307-319 

Winkelman, J.K., 1999 Collectie A.C. Oudemans. Nieuwsbrief European Invertebrate Survey – Nederland: 29: 13

Beenen, R., 1998 Patterns in the distribution of Galerucinae in The Netherlands. Proceedings of the Fourth International Symposium on the Chrysomelidae: 7-16 

Beenen, R., 1997 Twee nieuwe Aprostocetes-soorten voor de Nederlandse fauna (Hymenoptera; Chalcidoidea: Eulophidae). Entomologische Berichten, Amsterdam 57: 146-147 

Beenen, R. & J.K. Winkelman, 1997 Aantekeningen over Chrysomelidae in Nederland 4. Entomologische Berichten 57: 154-156 

Beenen, R., 1996 Bladkevers in de omgeving van De Piepert te Eys. Natuurhistorisch Maandblad 85: 7-12 

Beenen, R., 1996 Patterns of distribution in Dutch leaf beetles of the subfamily Galerucinae (Coleoptera: Chrysome­lidae). Proceedings of the XX International Congress of Entomology, Firenze : 34 

Winkelman, J.K., 1995 Goudhaantjes in het landschap. Natura 92: 55-56 

Beenen, R. & J.K. Winkelman, 1993 Naamlijst van de Nederlandse bladkevers (Coleoptera: Chrysomelidae). Nederlandse Faunistische Mededelingen 5: 9-18

Winkelman, J.K., 1993 Chrysolina limbata in Nederland. Entomologische Berichten 53: 44-48 

Winkelman, J.K., 1993 De grote goudhaan en andere bladkevers van de Blauwe Kamer. Eemvallei 2: 90-92 

Beenen, R., 1992 Het Galerucella nymphaea complex. Nieuwsbrief European Invertebrate Survey – Nederland 21: 23

Beenen, R., 1992 Een bijzondere voedselplant voor een bijzon­de­re bladkever. Natuurhistorisch Maandblad 81: 220 

Beenen, R. & J.K. Winkelman, 1992 Aantekeningen over Chrysomelidae in Nederland 3. Entomologische Berichten 52: 169-170 

Winkelman, J.K., 1992 Vijf nieuwe bladhaantjes voor de wadden. Nieuwsbrief European Invertebrate Survey – Nederland 21: 23-24

Beenen, R., 1991 Rietkevers in Eemland. Eemvallei 1: 17-20 

Beenen, R. & J.K. Winkelman, 1991 Aantekeningen over Chrysomelidae in Nederland 2. Entomologische Berichten 51: 45-46 

Beenen, R., 1990 Galeruca pomonae, een in Nederland zeer bedreigde diersoort. Natuurhistorisch Maandblad 79: 276-278 

Beenen, R., 1989 Aspidimorpha quadrimaculata, een tropische schildpadtor gevonden in Amersfoort. Te Velde 36: 2-9 

Beenen, R. & J.K. Winkelman, 1989 Aantekeningen over Chrysomelidae in Nederland. Entomologische Berichten 49: 69-71 

Beenen, R., 1988 Het genus Timarcha in Nederland. Entomologische Berichten 48: 153-158 .
Beenen, R., 1985 Chrysomela lapponica in Nederland en het onderzoek naar de verspreiding van bladkevers. Natura 82: 175-177