Subgroep

Steekmuggen

Familie Culicidae

Steekmuggen behoren niet tot de meest geliefde insecten. De vrouwtjes zuigen bloed bij gewervelde dieren en enkele soorten kunnen lastig zijn voor de mens. Sommige exotische soorten die ziektes kunnen overbrengen, zoals de tijgermug, worden af en toe geïntroduceerd. De larven leven in zoet water. Door hun relatie met de mens worden ze goed bestudeerd. In tegenstelling tot veel andere groepen worden ze vooral door professionals onderzocht, met name van het Centrum Monitoring Vectoren van de NVWA. In Nederland komen zo’n 20 soorten steekmuggen voor.

Roy Kleukers

Specialist: Arjan Stroo

E: c.j.stroo@nvwa.nl

Steekmuggen (Culicidae) zijn door hun fraaie schubjes een lust voor het oog, mits door een binoculair bekeken (of op zeer goede macrofoto’s). Bovendien zijn het vrijwel de enige ongewervelden die ook enthousiast belangstelling tonen voor jou. Desalniettemin zijn ze ondervertegenwoordigd wat het waarnemen door amateurentomologen betreft. Dat heeft alles te maken met de geringe afmetingen, tere bouw en het niet gemakkelijk voorhanden zijn van sleutels. Ze verliezen bij vastpakken al snel poten en schubben, en daarmee belangrijke kenmerken. Wie de steekmuggen voorzichtig in een buisje weet te krijgen en ze in de vriezer doodt, heeft meer kans op succes. Ook uitkweken is een uitstekende methode om mooie exemplaren te bemachtigen en heel simpel. Identificatie van het larvenstadium is in tegenstelling tot veel diptera-groepen uitstekend mogelijk en zelfs het popstadium laat zich op soort herkennen, al is daar ook nog wel wat te ontdekken/documenteren. Daarnaast wordt het steeds eenvoudiger goede foto’s van steekmuggen te maken (zelfs met mobiele telefoons). Alle reden dus om met de studie van deze groep aan de gang te gaan.

Professioneel wordt er ook aan steekmuggen gewerkt, op meerdere universiteiten en bij Centrum Monitoring Vectoren van de NVWA. Dit maakt dat er veel informatie beschikbaar is. Specifiek voor invasieve soorten steekmuggen in Europa is er bijvoorbeeld een mooie Soortzoeker gemaakt waar ook 9 meer algemene inheemse soorten in zijn afgebeeld. Er zijn diverse standaardwerken over biologie en identificatie en er is ook veel informatie op internet te vinden, waaronder een gratis downloadbare multi-entry key voor alle soorten in Europa, MoskeyTool. Via bibliotheken (zoals Naturalis) en bij mensen die aan macrofauna werken, is ook een proeftabel in omloop die bij Alterra door Jeanette van Haren en Piet Verdonschot is gemaakt. Een overzicht van de verspreiding van soorten in Nederland is te vinden in de publicatie van Ibañez-Justicia et al, 2015.


Literatuur

Becker, N., D. Petric, M. Zgomba, C. Boase, M. Madon, C. Dahl & A. Kaiser (2020) Mosquitoes and their control. 3rd edition, Springer-Verlag Berlin Heidelberg. ISBN 978-3-030-11622-4.

Gunay F., M. Picard & V. Robert – MosKeyTool Version 2.2 (2020) ; last update: 30/07/2020.

van Haren, J.C.M.  & P.F.M. Verdonschot Proeftabel Nederlandse Culicidae. IBN-rapport 173, Wageningen.

Ibañez-Justicia, A., Stroo, A., Dik, M., Beeuwkes, J., and Scholte, E. J. (2015).National mosquito (Diptera: Culicidae) survey in The Netherlands 2010-2013.J. Med. Entomol.52, 185–198. doi: 10.1093/jme/tju058