Soorten

De Florentijnse muurspin of kerkzesoog is al sinds ruim een eeuw bekend uit Zeeland. Daar komt hij met name voor in Zeeuws-Vlaanderen, Noord- en Zuid-Beveland, Walcheren en Schouwen-Duiveland, in vrijwel elk dorp of elke stad. Later werd hij ook in enkele grote steden gevonden, zoals Rotterdam, ‘s-Gravenhage en Amsterdam. De laatste jaren lijkt ook deze soort zich uit te breiden. Er zijn meldingen uit Koudekerk aan den Rijn en uit de stad Utrecht. Er zijn ook diverse gevallen van beten door deze spin bekend geworden. Een uitzondering, want de overige spinnen in Nederland doen dat niet of komen niet door de huid heen.

De Gewone Mijnspin is een goed bekende soort uit de familie van de Mijnspinnen (Atypidae), een familie die volgens de laatste stand 29 soorten omvat en, op één uitzondering na, in het Palearctische en Oriëntaalse gebied voorkomt. In Nederland komt deze soort voor op de hoge zandgronden, zoals in het Gooi, Utrechtse heuvelrug, de Veluwe en Noord-Brabant. De woonbuizen worden meestal gevonden op zonnige en warmere open plekken, zoals heideterreinen, grasvelden en wegbermen.

In 2012 werd de vermiljoenkever (Cucujus cinnaberinus) voor het eerst aangetroffen in Nederland. De soort komt inmiddels in diverse vochtige bossen in de provincies Noord-Brabant, Limburg en Gelderland voor. De vermiljoenkever is opvallend gekleurd maar kent een zeer verborgen levenswijze. Zowel de larven als de volwassen kevers brengen het grootste deel van hun leven door onder de schors van dode bomen.

Met enige regelmaat komt de Spaanse stierspin Macrothele calpeiana per ongeluk in ons land terecht met de import van olijfbomen. Deze soort is beschermd via de Europese Habitatrichtlijn bijlage IV (HR-IV). Het is bovendien een nogal indrukwekkend dier dat tot bijna vier centimeter groot kan worden en grote naar voren gerichte kaken heeft. Bij een vondst ontstaat meestal consternatie, met discussies over de vermeende gevaarlijkheid en wat er wettelijk gezien met de spin moet. Hoe hier mee om te gaan wordt op deze pagina uitgelegd.

Argentijnse mieren behoren tot ’s werelds ernstigste plaagorganismen en ze staan op de lijst van ‘100 of the world’s worst invasive alien species’. Buitenshuis komen de mieren vooral in subtropische gebieden voor, maar binnen kunnen ze overal ter wereld gevonden worden. Zoals de naam al indiceert, gaat het hier om een soort die zijn oorsprong heeft in Zuid-Amerika. In de vorige eeuw heeft Linepithema humile kans gezien om zich te vestigen op alle continenten, met uitzondering van Antarctica. Aanvankelijk liftten ze over zee mee met zeeschepen, later ook met vliegtuigen. Eenmaal gevestigd blijken ze ook lokaal met allerlei transportmiddelen nieuwe gebieden te koloniseren. In Europa is de Argentijnse mier bekend vanaf de 19e eeuw.

De plaagmier Lasius neglectus werd voor het eerst ontdekt begin jaren 1970 in Boedapest, Hongarije en in 1990 beschreven als nieuwe soort. Aanvankelijk werd deze mier gedetermineerd als Lasius alienus (sensu lato; pas later werd deze soort opgesplitst in drie soorten), maar na ontdekking werd snel duidelijk dat het ging om een invasieve soort met een andere leefwijze. Hierna werd in Nederland middels archiefmateriaal en veldonderzoek vastgesteld dat de plaagmier waarschijnlijk al sinds halverwege de jaren 1960 in Nederland is gevestigd. Lange tijd was niet zeker wat het oorspronkelijke areaal is van de plaagmier, verondersteld werd het gebied rond de Zwarte Zee en Kaspische Zee. In 2020 werd aannemelijk gemaakt dat het herkomstgebied Centraal-Azië is, met name Oezbekistan.

De herfsthangmatspin maakt hangmatwebjes in de tuin, op de heide en op andere lage, zonbeschenen vegetatie. De Linyphiidae waartoe deze soort behoort vormen de grootste spinnenfamilie in ons land, met ongeveer 250 soorten. Vele vertegenwoordigers uit deze familie zijn erg klein, maar een volwassen herfsthangmatspin behoort tot de grotere soorten en is daardoor gemakkelijk te vinden. De volwassen spinnen zijn in de late zomer en het najaar te vinden in hun webben.

De struikspin is best een mooi spinnetje, maar niet zo gemakkelijk te vinden. Hij zit op of onder bladeren van bomen en struiken. De spin is het gemakkelijkst te vinden door te kloppen op boomtakken of met een net te slepen langs de takken van struiken. Hij komt redelijk algemeen voor in het oosten van het land. Er zijn slechts een paar 100 jaar oude opgaven uit het westen in Noord-Holland en Zeeland zonder exacte plaatsaanduiding.

Mediterrane draaigatjes bestaan uit een complex van vier soorten die nauwelijks van elkaar te onderscheiden zijn, vandaar dat hier de naam van de soortengroep wordt gebruikt: Tapinoma nigerrimum-complex. In Nederland zijn drie van de vier soorten vastgesteld: Westmediterraan draaigatje T. magnum, Iberisch draaigatje T. ibericum en Mediterraan kustdraaigatje T. darioi. Voor het gemak hebben we het hieronder wel steeds over ‘de’ soort en ‘het’ mediterraan draaigatje, ook omdat de gedragingen van de verschillende soorten vrijwel geheel overeenstemmen. EIS ontdekte deze mieren in 2013 nieuw voor Nederland en doet sinds dat jaar intensief onderzoek aan gedrag, overlast, biologie en beheersing; hierdoor is bij ons unieke kennis over de soort aanwezig.